در روزهای گذشته بعد از اظهارات رئیس جمهور درباره حقابه هیرمند و واکنش طالبان به این سخنان موضوع حقابه ایران از هیرمند بر سر زبان‌ها افتاده است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ هیرمند یا هلمند نام رودی است که از استان هلمند افغانستان روان شده و به دریاچه هامون که دریاچه‌ای مشترک بین افغانستان و ایران است می‌ریزد.
رود بزرگ هیرمند از رود‌های پر آب افغانستان و آسیا به‌شمار می‌رود که سالانه میلیارد‌ها متر مکعب آب در آن جریان می‌یابد و طول آن ۱۱۰۰ کیلومتر است و از این رو طولانی‌ترین رود واقع بین سند و فرات به‌شمار می‌آید.
نام این رود به ریخت‌های هیرمند، هلمند، هندمند، هیلمن و هیرمن نیز در نسخ گوناگون تاریخی و گیتاشناسی آمده‌است.
نام این رود در اوستا به گونه هئتومنت Haetumant آمده‌است. بخش نخست این نام معنای بنداب یا ورغ یا سد را می‌دهد و منت نیز همان‌مند در فارسی کنونی است که معنای دارندگی را می‌رساند. پس نام این رود به معنای برخوردار از بند می‌باشد. همچنین در اوستا این نام معنای عام سرزمینی که زود سیراب می‌شود را نیز دارد.
سرچشمه هیرمند کجاست؟
این رود از بلندی‌های کوه‌های بابا در ۴۰ کیلومتری غرب کابل از رشته کوه هندوکش در افغانستان سرچشمه می‌گیرد و پس از مسافت ۱۱۰۰ کیلومتر وارد دریاچه هامون که دریاچه‌ای مشترک بین افغانستان و ایران است می‌شود.
مسیر رودخانه هیرمند کجاست؟
هیرمند از جنوب باختری کابل پس از پیوستن به رودخانه دیگری به نام ارغنداب از جنوب باختری کابل گذشته و وارد دشت مارگو می‌شود. این رودخانه، در محل بند کمال‌خان واقع در خاک افغانستان تغییر مسیر داده و به شمال منحرف می‌گردد و در بند کهک واقع در ۳۶ کیلومتری جنوب خاوری زابل وارد دریاچه هامون می‌شود.
دریای‌هلمند که از شرق به غرب امتداد دارد با عبور از «کمال خان» به شمال غرب متمایل می‌گردد که حدود ۷۰ کیلومتر موازی به مرز افغانستان و ایران امتداد می‌یابد و بعد در پیلر- ۵۱ (پایه) حد وسط دریا، سرحد میان افغانستان و ایران را می‌سازد.
این سرحد مشترک تا پیلر- ۵۴ به طول ۲۷ کیلومتر امتداد می‌یابد. به این صورت ایران در امتداد ۱۱۵۰کیلومتر دریای هلمند، فقط ۲۷ کیلومتر با افغانستان شریک است.
نقش آفرینی در تعیین مرز
در سراسر مرز افغانستان و ایران ۱۸۰ پیلر نصب است که ۹۰ پیلر آن را مکمهن از دهنهٔ ذوالفقار (از شمال به جنوب) تا نزدیکی‌های شیندندو التایی با ۹۰ پیلر دیگر از نقطهٔ صفری در رباط جعلی (ازجنوب به شمال) تا ختم کار مکمهن را مشخص نمود. در دونقطهٔ که دریای هلمند و دریای هریرود مرز مشترک ایران و افغانستان را می‌سازد.
دریای هلمند بعد از عبور از «شیلهٔ چرخ» در نزدیک سیاهدک و با سیرآب کردن ولسوالی‌های (شهرستان‌های) «کنک» و «چخانسور» به سوی هامون پوزک در جهیل سیستان سیر کرده در موقع توفانی سال که آب هلمند بالا می‌رود، هامون پوزک و هامون هلمند پرشده به هامون صابری می‌ریزند (در کنار مرکز ولسوالی چخانسور دریای خاشرود نیز به هامون پوزک می‌ریزد و در منطقهٔ شند معصوم خان دریای «خسپاس» که گاه سیل می‌کند نیز به هامون پوزک وصل می‌شود. هامون پوزک، هامون هلمند و هامون صابری در مجموع جهیل سیستان را می‌سازند).
علاوه به آب اضافی هامون‌های پوزک و هلمند که به هامون صابری می‌ریزد، دریا‌های «فراه رود» و «هاروت رود» نیز بالاخره به هامون صابری خالی می‌شوند. جهیل سیستان در مجموع ۷۵۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد که خط مرزی از وسط این جهیل عبور کرده که بخش بیشتر جهیل سیستان جزء خاک ایران است.
تنش آبی ایران و افغانستان
حقابه‌ی ایران از هیرمند، به دادخواست حقوقی ایران از آب رود هیرمند در منطقهٔ سیستان اشاره دارد. این رود در گذشته در هر دو کشور افغانستان و ایران جاری بوده‌است. جدایی هرات از خاک ایران در سال ۱۸۵۷ (میلادی) به موجب معاهده‌ی پاریس و خودداری گستردهٔ حاکمیت افغانستان از جاری ساختن رود هیرمند در خاک ایران، مسئلهٔ حقابهٔ رود هیرمند را به یکی از مسائل مهم سیاسی، اجتماعی و زیست‌محیطی دو کشور مبدل ساخته‌است.
متن کامل معاهده هیرمند را اینجا بخوانید
تنش آبی ایران و طالبان
بعد از سقوط دولت اشرف غنی و بازگشت دوباره طالبان به قدرت در افغانستان علی رغم آنکه طالبان بارها بر اعطای حقابه ایران تاکید داشتند، اما در عمل اتفاقی نیفتاد.
تا اینکه روز پنجشنبه رییس جمهور رئیسی، در سفر به سیستان و بلوچستان خطاب به طالبان گفت: «تا زمانی که آب به این منطقه برسد زمان طولانی نیاز است، البته دوستان و عزیزان ما که با انگیزه هستند تلاش می‌کنند این زمان را محدود کنند، ولی این حق‌آبه، حق مردم و منطقه سیستان و بلوچستان است، مربوط به الان هم نیست، این در معاهدات و قراردادها هست و در تاریخ هم این آب همیشه برای منطقه می‌آمده و مردم استفاده می‌کردند و مربوط به یک دوره خاصی نبوده است.»
رئیسی اظهار داشت: می‌خواهم به حاکمان افغانستان عرض کنم که این سخن بنده را مطلب عادی تلقی نکنند، بسیار جدی بگیرند؛ به مسئولین و حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم که حق مردم و منطقه سیستان و بلوچستان را سریعا بدهند.
پس از این اظهارات وزارت خارجه طالبان با انتشار بیانیه‌ای به این اظهارات واکنش نشان داد و جنرال مبین از چهره‌های مشهور طالبان هم با انتشار کلیپی تلاش کرد این موضوع را بی اهمیت جلوه دهد.
با این حال ایران در تلاش است تا یک تیم فنی به سد کجکی اعزام کند تا ادعای طالبان که می‌گویند ظرفیت این سد به اندازه‌ای نیست که آب تعهد شده به ایران برسد را بررسی کنند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
